Vrijheid vieren we in Nederland elk jaar sinds het einde van WO II op 5 mei. Maar wat betekent vrijheid eigenlijk? Wanneer ben je vrij? Is er een verschil tussen vrij zijn en je vrij voelen? En kan iemand je vrijheid inperken, of erger nog, van je afpakken? Het houd me bezig in deze tijd, ook omdat vrijheid één van mijn eigen kernwaarden is. In deze blog probeer ik antwoorden te vinden op mijn eigen vragen.
Sinds Nederland in 1945 werd bevrijd, vieren we jaarlijks onze vrijheid. De gedachte was terecht 'dit mag nóóit meer gebeuren'. Elk jaar herdenken we op 4 mei de oorlogsslachtoffers en de dag erna vieren we Bevrijdingsdag. Wikipedia zegt daarover:
“Bevrijdingsdag is de Nederlandse nationale feestdag op 5 mei waarop jaarlijks de bevrijding van de Duitse bezetting in Nederland in 1945 wordt gevierd. Nederland staat op 5 mei ook stil bij de grote waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten.”
Naar mijn idee zou dit de allerbelangrijkste (doorbetaalde) feestdag van ons land moeten zijn. Helaas moeten veel mensen gewoon werken die dag. Maar goed, we vieren de vrijheid.
Vorig jaar vierden we zelfs 75 jaar vrijheid. Een jubileum zo ongeveer op het toppunt van enorme vrijheidsbeperkende overheidsmaatregelen, die we als land sinds WO II niet meer gekend hebben. Je kunt je afvragen wat er op zo'n moment te vieren valt.
Wat betekent vrijheid?
Wat houdt vrijheid eigenlijk in? Is dat bewegingsvrijheid? Vrijheid van godsdienst? Vrijheid van meningsuiting? Vrijheid van lichaam? Vrijheid van seksuele geaardheid? Vrijheid van onderwijs? Vrijheid van samenscholing? Persvrijheid? Vrijheid van reizen? Financiële vrijheid? Er zijn vele soorten vrijheden en ik denk dat ze allemaal samen pas echte vrijheid vormen.
Wikipedia geeft de volgende beschrijving van vrijheid: “Vrijheid is de mogelijkheid om naar eigen wil te handelen. In maatschappelijke zin behelst het de mogelijkheid van groepen en individuen om deel te nemen aan het maatschappelijke, economische en politieke verkeer.”
Vrijheid betekent voor mij vooral, dat ik zelf kan bepalen wat ik wel en niet doe, met wie ik om wil gaan, waar ik wil werken en wonen, waarheen ik wil reizen en ook dat ik zelf kan bepalen wat er met mijn eigen lichaam gebeurt.
De afgelopen jaren hebben we gezien dat vrijheden behoorlijk ingeperkt kunnen worden door de overheid. Of je het met de maatregelen eens bent of niet, het zijn allemaal enorme beperkingen van vrijheden. Zo zijn met name de bewegingsvrijheid, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van samenscholing en persvrijheid zwaar ingeperkt. Om maar niet te spreken over vrijheid van lichaam met een verplicht-niet-werkend-mondkapje en een niet-verplicht-maar-stiekem-toch-gedwongen-prik.
Dan zeggen mensen wel eens 'ja maar gezondheid gaat vóór vrijheid'. Dat klinkt prachtig, maar is dat wel zo? Ik denk dat geen van de volgende situaties een fijn leven zullen betekenen: gezond zijn maar niet vrij óf vrij zijn maar niet gezond.
En daarbij als gezondheid werkelijk zoveel belangrijker gevonden zou worden, dan zouden er toch op z'n minst maatregelen genomen moeten worden die het immuunsysteem versterken in plaats van verzwakken.
Ik vind er wat van, dat moge duidelijk zijn, maar ik wil me in deze blog vooral richten op de betekenis van vrijheid.
Wanneer ben je vrij?
Als er zoveel beperkende maatregelen zijn, ben je dan nog wel vrij? Als je niet meer zelf mag bepalen wat je doet, waar je wil werken/winkelen/sporten, welke evenementen je wil bezoeken, hoe en waarheen je wil reizen, of je stofjes in je lijf laat spuiten enzovoort enzovoort, dan ben je in mijn beleving niet langer vrij.
Zit er misschien een verschil tussen vrij zijn en je vrij voelen? Ik denk van wel.
Kun je dan ook tegelijkertijd niet vrij zíjn, maar je wel vrij voélen?
Ja, dat schijnt te kunnen. Een beter voorbeeld dan de Amerikaan Archie Williams bestaat er denk ik niet.
Archie Williams heeft 37 jaar (je leest het goed: zevenendertig jaar!!) doorgebracht in een van de zwaarst beveiligde gevangenissen van Amerika (Baton Rouge, Louisiana) voor een misdrijf dat hij niet gepleegd had (ter vergelijking: Mandela zat 27 jaar vast). Hij was 22 toen hij veroordeeld werd tot levenslang en 58 jaar toen hij eindelijk vrij kwam in 2019 na vele pogingen van de organisatie 'The Innocence Project', die decennia voor hem gestreden heeft.
Op de vraag hoe hij het volgehouden had, antwoordde hij:
"I went to prison, but I never let my mind go to prison."
Archie Williams
Hij heeft nog veel meer gezegd, maar dit vind ik toch wel zijn meest opmerkelijke uitspraak. Vrij vertaald wordt het zoiets als "ik werd in de gevangenis gegooid, maar ik liet nooit mijn geest gevangen zetten". Google maar eens op zijn naam en bekijk onder andere de video van zijn auditie in 'America's Got Talent' 2020.
Wát een mentale kracht. Hoe onvoorstelbaar sterk van geest ben je dan. Je wordt onterecht in de gevangenis gesmeten, alle vrijheid wordt je ontnomen en je realiseert je dan dat je niets meer zelf mag bepalen, behálve wat je denkt. Dát kan niemand van je afnemen, tenzij jij dat toelaat. Je geest is altijd vrij.
Dat geldt natuurlijk voor iedereen, maar het vergt wel de nodige oefening om het toe te passen. Nou hoop ik van harte dat je dit niet in praktijk hoeft te brengen in een gevangenis, maar ook andere omstandigheden kunnen aanvoelen als een soort gevangenis en dan kun je dit heel goed gebruiken.
Middelen voor geestelijke vrijheid
Er zijn vast meerdere manieren om geestelijke vrijheid te bereiken, maar ik weet in ieder geval dat yoga en meditatie daarbij horen. Ze helpen je om meer in het NU te leven, te accepteren wat is, meer inzicht in jezelf te krijgen en je visualisatievermogen te vergroten. Maar daar zal ik in een volgende blog dieper op ingaan.
Ik weet nu wat vrijheid voor mij betekent en dat er een verschil is tussen vrij zijn en je vrij voelen. Ik heb ook ontdekt dat vrijheid maar voor een deel van je kan worden afgenomen, dat je geest altijd vrij blijft. Als ik de huidige situatie in de wereld bekijk en hoe ik daar zelf mee omga, dan heb ik hierin nog wel wat te leren...
Hoe is dat voor jou? Ik ben heel benieuwd naar jouw ideeën en ervaringen. Laat je 't me weten in een reactie onderaan deze blog?