Er zijn vele ceremonies in het leven van een Balinese hindoe en eentje daarvan is de crematie. Dat is de allerbelangrijkste en ook één van de duurste ceremonies. In deze blog ga ik je meer vertellen over wat deze ceremonie zo duur maakt.
In een eerdere blog (Ceremonies en Feestdagen op Bali) heb ik het al eens gezegd: de crematie is de belangrijkste ceremonie in het leven van een Balinese hindoe.
Dat komt doordat zij geloven in reïncarnatie. Als iemand overlijdt dan móet ie volgens het geloof gecremeerd worden om de ziel los te maken van het lichaam. Alleen zo komt de ziel weer beschikbaar voor wedergeboorte.
De ceremonie die hiermee gepaard gaat, is daarom de allerbelangrijkste in hun leven en tegelijk ook de allerduurste (op een bruiloft in een koninklijke familie na dan).
Omdat het religieus gezien zo'n belangrijke ceremonie is, zullen familieleden er alles aan doen om te zorgen dat de overledene een waardige crematie krijgt. Hoe rijker en belangrijker de familie, hoe groter de ceremonie, hoe meer pracht en praal, hoe meer offers, hoe meer mensen er zullen komen en hoe duurder het zal zijn.
Wat is duur?
Voor een goedkopere crematie ceremonie betaal je omgerekend algauw zo'n 6.000 euro. Dat is voor een doorsnee Balinees eigenlijk niet op te brengen. Een gemiddeld maandloon is ongeveer 150 euro en dat gaat elke maand op. Sparen zit niet echt in hun systeem en is vaak ook gewoon onmogelijk. Kredieten daarentegen worden voor elke scheet afgesloten en dus zeker ook voor ceremonies, maar dan moet je wel een onderpand hebben. Verzekeringen zijn meestal te duur.
Een rijkere familie betaalt al gauw het dubbele of driedubbele voor een crematie ceremonie. En voor een overleden hoge priester kan het wel oplopen tot 30.000 euro.
Even ter vergelijking: in Nederland kost een crematie ongeveer tussen de 6.500 en 9.000 euro.
Bij armere families gebeurt het daarom regelmatig dat de overledene eerst wordt begraven, zodat de familie kan sparen om later - soms veel later - de restanten op te graven en alsnog te cremeren.
Omdat het zulke absurde bedragen zijn, is er een publieke crematie ceremonie in het leven geroepen. Een soort groepscrematie. Daarin zijn de offeringen bedoeld voor alle overleden personen die dan vervolgens tegelijk gecremeerd worden. Dat kunnen wel 100 personen in 1 ceremonie zijn.
In deze publieke ceremonie is er keuze uit 3 pakketten: laag, midden of hoog. Het verschil zit vooral in de hoeveelheid en kwaliteit van de offeringen.
Voor het lage pakket betaal je ongeveer 500 euro, voor het midden pakket 800 euro en voor het hoge pakket zo'n 1300 euro of meer.
Ook hierbij is het zo dat de overledene tijdelijk begraven wordt, totdat er een publieke ceremonie gehouden wordt. Eigenlijk dus totdat er genoeg mensen zijn overleden om het betaalbaar te maken.
Liever verzorgen ze een privé crematie voor hun familielid, maar soms hebben ze simpelweg geen keuze door gebrek aan geld.
Waarom zo duur?
Voor iedere ceremonie worden offers gemaakt of gekocht, maar bij een crematie zijn dat er gewoon echt héél veel. De offeringen bestaan onder andere uit kunstig gevouwen en rijkelijk versierde bakjes met daarin bloemen, fruit, koekjes, snoepjes, rijst en kleingeld. Dit alles mooi opgestapeld op de meest prachtig uitziende schalen en plateaus, die vaak gehuurd worden van de priester.
Ook gaan er – zonder overdrijven – kilo's wierook doorheen. En de overledene krijgt ook allerlei dingen mee die 'nodig' kunnen zijn op de reis, waaronder een pakketje nieuwe kleding.
Maar de voornaamste reden dat een crematie ceremonie zo verschrikkelijk duur is, is door het verzorgen van alle gasten.
Als iemand is overleden en er is genoeg geld beschikbaar, dan vraagt de familie aan de priester wat een geschikte dag zal zijn voor de crematie.
De priester bepaald dat onder andere met behulp van de Balinese Pawukon kalender. Dat kan een week na het overlijden zijn, maar ook zomaar een maand later. Of iets daar tussenin.
Vanaf de dag van het overlijden tot aan de dag van de crematie zal het lichaam thuis opgebaard liggen (mortuaria kennen ze hier alleen in het ziekenhuis) en kunnen mensen afscheid komen nemen en de familie condoleren. Er worden geen uitnodigingen verstuurd, maar toch weten alle mensen in het dorp het binnen no-time. Er zijn ook geen vastgestelde bezoektijden. Iedereen is de hele dag welkom en mensen mogen ook meerdere keren komen.
Elke dag kunnen er dus van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat mensen komen en die moeten állemaal te eten en te drinken krijgen. En dan heb ik het niet over een plakje cake met koffie of thee, hoewel ook dat niet ontbreekt.
Bij binnenkomst krijg je direct te drinken en wat snackjes aangeboden en er staan meestal schalen met koekjes en kleine waterbekertjes die je zelf kunt pakken. Vervolgens staat er een volledig buffet klaar – ongeacht het tijdstip – en kun je zelf gaan opscheppen.
Alles wordt continu aangevuld. Volgens de ongeschreven regels wordt er ook nog verwacht dat er iedere dag iets anders te eten zal zijn, zodat mensen die meerdere keren komen niet steeds hetzelfde eten...
De drankjes variëren van water, koffie, thee, frisdrank, bier tot arak of tuak (lokaal gebrouwen sterke dranken). Rijkere families schakelen meestal een catering bedrijf in inclusief bediening om alle gasten direct te kunnen voorzien van een natje en een droogje en om ze te helpen bij het buffet. Anderen vragen daarvoor de hulp van familieleden of kennissen.
Je kunt je voorstellen dat als het om een beetje bekend figuur gaat, dat er zomaar een paar 100 mensen per dag kunnen komen. En als dat dan een maandje zo doorgaat... reken maar uit ...ketsjing...
De laatste dag vóór de crematie schijnt het drukst bezocht te zijn. Ik hoorde van iemand waarvan z'n overleden vader priester was, dat er op die dag wel 1.000 mensen waren geweest.
Bij de familie waar ik 's avonds was, waren op die avond alleen al zo'n 50 mensen, daarbij komen dan nog de mensen die er overdag waren en dat heeft een week geduurd.
Overigens lag moeder daar opgebaard in een heuse vrieskist met tweedelig glazen deksel. Die staat uiteraard 24/7 aan de hele periode, dus dat kost ook nog eens aardig wat extra stroom.
Een andere meer gebruikelijke methode is gewoon ijs in de kist onder het lichaam leggen en dan 2x per dag het smeltwater eruit laten lopen en nieuw ijs erin.
Tja, je moet wat als het ruim 30 graden is en 's nachts 'afkoelt' naar 25...
En dan heb ik het nog niet gehad over de dag van de crematie zelf.
De kist is eigenlijk, heel oneerbiedig gezegd, een soort versierde open houten bak.
Afhankelijk van de kaste van de overledene kan het zijn dat er een reuzen stier wordt nagemaakt die de overledene begeleidt naar de crematie plaats.
Soms zijn er ook bouwwerken van hoge torens (pagodes) waar het lichaam nèt onder de dakjes ingelegd wordt. Hoe hoger de kaste, hoe hoger de torens met als allerhoogste bijvoorbeeld voor iemand van een koninklijke familie (zie foto's hierboven) of een priester.
En liefst zoveel mogelijk alles overdadig versierd met goudkleur. Al het goud wat er blinkt is nep. Gelukkig maar, want alles wordt mee verbrand, ook al die mooie bouwsels.
Crematies zijn dus echt een héél kostbare aangelegenheid. En hoe rijker de familie, hoe meer er verwacht wordt - volgens die ongeschreven regeltjes - qua versieringen, offers, ceremonies, eten en drinken.
In verhouding blijkt een Nederlandse crematie eigenlijk maar simpel en goedkoop te zijn...
In een volgende blog zal ik meer vertellen over hoe het er op de dag van de crematie aan toe ging.